گنج پنهان در نقش‌های گلیم گیلان

اگرچه گلیم‌بافی در گیلان یکی از هنرهای دستی چندان مطرح نسبت به سایر دست‌ساخته‌های این منطقه نمی‌باشد، اما آنچه هست نقش، رنگ و بافتی خیره کننده دارد که با بازنگری و کاوش در ویژگی‌های آن، می‌توان به متن‌خوانی و رمزگشایی بسیاری از ناشکافته‌ها در خاستگاه‌های مردم منطقه دست یافت. اصولا نقوش گلیم در هر منطقه‌ای از ایران، بیانگر روابط اجتماعی، مناسبات فرهنگی و تجلی باورها و بیان آرزوهای مردم است و امری مهم برای تحقیقات مردم شناسی به حساب می‌آید. نقش گلیم، بیان واضحی از شرایط محلی و اقلیمی، آب و هوای محل زندگی، علایق و باورها، سلایق و آرزوهای استادکاران بافنده را در خود نهفته دارد و حتا بیان دردها و آلام آنان است. در نقشینه‌های گلیم گیلان نیز، می‌توان نزدیکی زیادی با نقوش گلیم دیگر نقاط ایران جستجو کرد و تا حدودی شباهت‌های یکسانی در آن‌ها برشمرد. این نقش‌ها، همچون گنجی پنهان در درون خود اسرار بسیاری از زیباشناسی عامیانه تا بیان روایی حس و حال‌های عاشقانه را نهفته دارد و آن‌ها را به عنوان اسنادی قابل اعتنا و دربردارنده فرهنگ و هنر عامه، می‌توان به شمار آورد. در این مقاله، این مساله بیان می‌شود که تنوع نقش‌های گلیم گیلان، نشان‌دهنده زیباشناختی عامیانه منطقه است و همچنین، نشان از ذوق خلاق هنرمندان بومی دارد. در این جا همچنین به طبقه‌بندی و تحلیل نقشینه‌های گلیم گیلان در سه وجه نقوش انتزاعی، نقوش تزئینی و نقوش تصویری (فیگوراتیو) می‌پردازیم. بی‌تردید شناخت این نقشینه‌ها، هم به خلاقیت و نوآوری قشر جویای هنر ناب و اصیل کمک می‌رساند و هم تلاشی برای هویت بخشی به این میراث فرهنگی و معنوی کشور عزیزمان می‌باشد.